Πύργος Τροπαίου Μαραθώνος

Καταρχήν να ξεκαθαρίσουμε ότι στην περιοχή του Τροπαίου δεν φαίνεται κανένας πύργος εκ πρώτης όψεως. Απλώς εκεί κοντά υπάρχουν τα ακαθόριστα κατάλοιπα ενός οικοδομήματος για το οποίο υπάρχουν συγκεκριμένες πληροφορίες ότι ήταν μεσαιωνικός πύργος.

Η σχέση του πύργου με το τρόπαιο έχει ενδιαφέρον.

Τοποθεσία και Στρατηγική Σημασία

Το Τρόπαιο της Νίκης της Μάχης του Μαραθώνος (490 π.Χ.) βρίσκεται νοτιοανατολικά από τον Μαραθώνα, στον Σχινιά, στη θέση Μεσοσπορίτισσα. Το σημείο είναι σε άλλο σημείο από τον Τύμβο των Μαραθωνομάχων. Στο σημείο που είναι το Τρόπαιο, κοντά στο Μέγα Έλος, πιστεύεται ότι ήταν το επίκεντρο της μάχης και ότι εκεί σκοτώθηκαν οι περισσότεροι Πέρσες. Στον αρχαιολογικό χώρο υπάρχει και μια μικρή εκκλησία, η Παναγιά η Μεσοσπορίτισσα, που γιορτάζει στις 21 Νοεμβρίου (στη μέση της εποχής της σποράς).

Ιστορία

Το τρόπαιο στήθηκε πολύ μετά τη μάχη, το 460 π.Χ. Αυτό που βλέπουμε σήμερα στη Μεσοσπορίτισσα δεν είναι το πραγματικό Τρόπαιο. Τα κομμάτια της στήλης του αυθεντικού Τροπαίου βρίσκονται στο μουσείο του Μαραθώνα. Στην αρχική του μορφή πρέπει να υπήρχε και ένα άγαλμα στην κορυφή. Δεν γνωρίζουμε τι άγαλμα, ίσως της Νίκης.
Αυτός που ανακάλυψε το τρόπαιο ήταν ο Eugene Vanderpool, επικεφαλής της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών της Αθήνας. Το ανακάλυψε στον τοίχο του μεσαιωνικού πύργου! Ήδη από τον 19ο αιώνα, διάφοροι περιηγητές και αρχαιολόγοι είχαν παρατηρήσει ότι ο μεσαιωνικός πύργος σε αυτή τη θέση είχε εντοιχισμένα αρχαίους κίονες και κιονόκρανα.
Το 1965, ο Vanderpool πήρε άδεια από την Ελληνική Αρχαιολογική Εταιρεία και αποσυναρμολόγησε τον πύργο για να βγάλει τα αρχαία μέλη. Στη συνέχεια ταύτισε τα ευρήματά του με το Τρόπαιο.
Έτσι από τον πύργο δεν έμεινε σχεδόν τίποτα, αν και όπως φαίνεται από τις φωτογραφίες πριν την αρχαιολογική επέμβαση ήταν ήδη γκρεμισμένος.
Ο πύργος ήταν βυζαντινός. Χρονολογείται από τον 11ο ή τον 12ο αιώνα, με βάση τα ευρήματα κατά την ανασκαφή που έγινε πριν τη διάλυσή του. Τον 15ο αιώνα ήταν ήδη κατεστραμμένος.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

O πύργος είχε παραλληλόγραμμη κάτοψη με μήκος 5,82 μέτρα και πλάτος 4,48 μέτρα. Οι τοίχοι ήταν κατασκευασμένοι σε μεγάλο βαθμό από αρχαία μέλη. Παλιότεροι περιηγητές ανέφεραν μεγαλύτερο ύψος του πύργου και περιγράφουν περισσότερα αρχαία κομμάτια που δεν βρέθηκαν.
Εσωτερικά ο πύργος χωριζόταν σε δύο ισομεγέθεις χώρους. Τα θεμέλιά του φτάνουν σε βάθος μεγαλύτερο από δύο μέτρα. Προφανώς επειδή το μέρος είναι βάλτος.

Πηγές

• Εντοπισμός και φωτογραφίες από τον κ. Ιωάννη Δέδε
• Eugene Vanderpool, “A Monument to the Battle of Marathon”, American School of Classical Studies at Athens, Hesperia, Vol. 35, No. 2 (Apr. - Jun., 1966), pp. 93-106

kastra.eu

Σχετικά:

• Εθνικό Πάρκο Σχινιά-Μαραθώνα
• Οδοιπορικό στους χώρους της μάχης του Μαραθώνα
• Το Τρόπαιο της Παναγίας